دارایی های ثابت asset

رئوس مطالب :
ماهیت و بهای تمام شده دارایی ثابت
مبادله دارایی های غیر پولی
بهره ساختمان سازی به وسیله شرکت برای استفاده از آن
سربار دارایی هایی که شرکت برای استفاده خود می سازد
اجاره کردن دارایی های ثابت
اجاره دارایی های سرمایه ای
اجاره املاک
گزارش کردن دارایی های اجاره ای
هزینه های جاری و هزینه های سرمایه ای


                                                          2

ماهیت و بهای تمام شده دارایی های ثابت:
ماهیت:
1 0 این دارایی ها نشان دهنده کالا های فیزیکی هستند که شرکت آنها را نگه می دارد تا فرایند تولید کالاها ی دیگر یا ارائه خدمات به شرکت یا به مشتریان تسهیل گردد .

2 0 همه آنها دارای عمر محدود هستند و در پایان این دوره باید آنها را کنار گذاشت یا آنها را جایگزین نمود .

3 . ارزش این دارایی ها در سایه تملک ویا حق مالکیت برای استفاده از آنها به دست می آید و نه درسایه اعمال مفاد قراردادها .

4 . این دارایی ها از نظر ماهیت ،غیر پولی هستند .

5 . به طور کلی خدماتی که از وجود این دارایی ها ارائه می شود برای مدت زمانی بیش از یکسال یا چرخه عملیاتی شرکت میباشد.
                                                           3

 
           بهای تمام شده :

   

       اقلام تشکیل دهنده یک قلم دارایی ثابت


                                   =


      قیمت خرید یا ساخت دارایی + هزینه های نصب در مکان مورد نظر برای بهره برداری




4



روشهای تسهیم هزینه یا صرفه جویی ها برای مجموعه ای از دارایی های ثابت تحصیل شده:



1-در اجرای روش نخست چنین فرض می شود که هر نوع صرفه جویی یا پرداخت اضافه را باید به صورت متناسب ، بر روی همه دارایی های خریداری شده سر شکن کرد .

2-دراجرای روش دوم ، اساس فرض بر این گذاشته می شود که مبلغ پرداخت اضافی ( یا کمتر )
نسبت به ارزش دفتری دارایی ها ، در دفاتر ما لک پیشین را باید  به صورت متناسب بر روی
دارایی های خریداری شده سرشکن کرد .


به طور کلی ، بهای تمام شده اولیه باید شامل قیمت نقدی به اضافه هزینه حمل ونصب شود .



                                                           5


مبادله دارایی های غیرپولی :



مبنای ثبت و شناسایی مبادله دارایی غیر پولی با دارایی غیر پولی دیگر قیمت بازار دارایی قدیم
است.

مبنای ثبت خرید دارایی غیر پولی در برابر سهام نیز قیمت بازار سهام است.

نکته:
این اعداد معادل ارزش دارایی غیر پولی ای است که به صورت نقد خریداری شده است.


                                                          6

دو مورد استثنا برای مبادله دارایی ثابت:

1-زمانی که ارزش دارایی قدیم و دارایی جدید معلوم نباشد که در آن صورت ارزش دارایی جدید برابر است با ارزش دفتری دارایی قدیم.

 
2- مبادله منجر به فرآیند کسب سود نگردد .
در مورد این نوع مباد له ها ، اگر ارزش بازار دارایی قدیم از ارزش دفتری آن کمتر باشد ، باید دارایی جدید را بر مبنای ارزش بازار ثبت کرد ویک زیان گزارش نمود . ولی
اگرارزش بازاردارایی از ارزش دفتری آن بیشتر باشد ، باید دارایی جدید را برمبنای ارزش دفتری انتقال یافته یا مجموع مابه ازای پولی و ارزش دفتری داده شده ثبت کرد . در مورد این رویداد ما لی چیزی از بابت سود غیر عملیا تی ثبت نخواهد شد . درمورد پولی که مازاد بر دارایی غیر پولی دریافت می شود باید درصد متناسبی ازسود غیرعملیاتی ثبت کرد ودارایی دریافتی را بر مبنای ارزش دفتری دارایی قدیم به اضافه سود غیرعملیاتی شناسایی شده منهای مقدار پول دریافتی ثبت نمود .  
 
                                    7


بهره ساختمان سازی به وسیله شرکت برای استفاده از آن :

آیا بهره وجوهی که برای ساخت دارایی ثابت(ساختمان) وجود دارد را باید به حساب دارایی ثابت منظور کرد؟

چهار دیدگاه ارایه شده است :
نخستین دیدگاه این که هیچ بهره ای به حساب سرمایه ( دارایی ) منظور نشود .

براساس این تفسیر باید گفت که آن بهره هزینه ساخت نیست ، بلکه نوعی هزینه تامین مالی است.






8


دیدگاه دوم مبنی بر این که فقط بهره هایی که در واقع پرداخت می شوند به حساب سرمایه
(دارایی ) منظور نشوند . این دیدگاه بر اساس این فرض قرار دارد که بهره بخشی از هزینه تولید
است ولی فقط مبلغی است که در واقع نشان دهنده هزینه های پرداخت شده است

در دیدگاه سوم مسئله تفکیک وجوهی که از محل وام ومقدار وجوهی که از محل انتشار سهام تامین
می شود ، حل شده است . فرض می شود تمام مبلغ سرمایه گذاری شده از محل وام تهیه شده است
و تنها محدودیتی که اعمال می شود این است که بهره ای که به حساب سرمایه ( دارایی ) منظور
می شود نباید به بیش از کل هزینه ای برسد که طی دوره تعلق گرفته است . ازاین رو بهره نشان
دهنده فرصت از دست رفته است ( یعنی مبلغی را که می توان از محل نگرفتن وام از آن اجتناب
کرد .) ویا از طریق استفاده از اوراق قرضه منتشر شده و در دست مردم آن را کاهش داد . هیئت
استانداردهای حسابداری مالی در استاندارد شماره 34 این روش را اتخاذ کرده است .
چهارمین دیدگاه که در اجرای آن باید در مورد همه وجوهی که مورد استفاده قرار می گیرد بهره
منظور شود بر اساس این فرض قرار دارد که از دید گاه اقتصادی ، بهره نشان دهنده یک هزینه
است . از دیدگاه منطقی این بهترین روش است .

                                                          9  


سربار دارایی هایی که شرکت برای استفاده خود می سازد :


برای رفع مشکل سرشکن کردن هزینه سربار مشترک بر روی دارایی ساخته شده و تولیدات عادی شرکت چهار راه پیشنهاد شده است :

دیدگاه نخست مبنی بر منظور نکردن سربار به حساب دارایی ساخته شده .

 دیدگاه دوم مبنی بر منظور کردن افزایش هزینه سربار به حساب دارایی ساخته شده .

این دیدگاه بسیار بهتر از دیدگاه نخست می باشد . چرا که هزینه های اضافی ( تفاضلی ) کمترین مقداری هستند که می توان به حساب دارایی ساخته شده منظور نمود .
                                                    

      10




دیدگاه سوم مبنی بر منظور کردن سربار به مبلغی برابر با آنچه به محصولات کاهش یافته
تخصیص می یافت .


دیدگاه چهارم مبتنی بر تخصیص کل سربار به دارایی ساخته شده است .

نکته:
این دیدگاه می تواند روش مناسبی برای سیستم هزینه یابی کامل باشد .




11




اجاره کردن دارایی های ثابت :


گاهی دارایی های ثابت را برای دوره های کوتاه مدت ، از یک روز تا یکسال یا برای مدت زمان
بیشتری به افراد یا واحدهای تجاری دیگر اجاره می دهند . در چنین مواردی ، موجر هزینه های
نگهداری دارایی را می پذیرد و هزینه های جاری مربوط به این دارایی را مانند مالیات و بیمه قبول
می کند . این نوع هزینه های جاری وتکراری را هزینه های اجرایی می نامند .






12                                                        
 

اجاره دارایی های سرمایه ای :
نمونه هایی از شرایطی که در آن ، یک اجاره معمولا به عنوان اجاره سرمایه ای
تلقی می شود ( برگرفته از استاندارد شماره 21 ایران )
الف) طبق قرارداد اجاره ، مالکیت دارایی در پایان دوره اجاره به اجاره کننده منتقل شود .
ب) اجاره کننده اختیار داشته باشد که دارایی مورد اجاره را در تاریخ اعمال اختیار خرید به قیمتی
که انتظار می رود به مراتب کمتر از ارزش منصفانه دارایی در آن تاریخ باشد خریداری کند ودر
آغاز اجاره ، انتظار معقولی وجود داشته باشد که اجاره کننده از این اختیار خرید استفاده نماید .
ج) دوره اجاره حداقل 75 درصد عمر اقتصادی دارایی را در بر گیرد ، حتی اگر مالکیت دارایی
نهایتا منتقل نشود .
د) ارزش فعلی حداقل مبالغ اجاره در آغاز اجاره حداقل برابر با 90 درصد ارزش منصفانه دارایی
مورد اجاره باشد .
ه) دارایی مورد اجاره دارای ماهیت خاصی باشد به گونه ای که تنها اجاره کننده بتواند بدون انجام
تغییرات قابل ملاحضه ، از آن استفاده نماید .
                                                

                                                         13


اجاره املاک :

هنگامی که املاک (زمین ) مطرح است به سبب تضاد یا تعارض بالقوه بین
استاندارد شماره 13 و استاندارد شماره 66 مسائل پیچیده تر می شوند ( منظور استاندارد بین المللی است ونه استاندارد های ایران ) . برای مثال ، مدت ها پیش مشخص شد که مالک دارایی می تواند
قرارداد انتقال دارایی را به صورت اجاره از نوع فروش تنظیم نماید و در اجرای استاندارد شماره
13 سود شناسایی نماید . اگر همین قرارداد طبق استاندارد شماره 66 تنظیم شود و قرارداد به
صورت فروش اقساطی تنظیم گردد نمی توان در همان لحظه سود را شناسایی کرد .
هیئت استاندارد های حسابداری مالی دستور داد که همه اجاره های املاک طبق مفاد استاندارد
شماره 66 تنظیم شوند .


                                                         14


گزارش کردن دارایی های اجاره ای :
بدان سبب که انواع مختلف قرارداد اجاره وجود دارد ، تعیین مناسب ترین روش برای گزارش کردن
مورد اجاره بسیار مشکل است ، زیرا باید انواع مختلف این قراردادها را مورد توجه قرار داد .
مطالبی که در پی می آیند ، ازاین دیدگاه جالب توجه هستند :
شیوه ای که مستاجر اجاره های سرمایه ای را گزارش می کند
شیوه ای که موجر اجاره از نوع فروش واجاره ازنوع تامین مالی را گزارش می کند .
اجاره عملیاتی
اجاره از نوع وام
قرارداد فروش و اجاره مجدد دارایی .

مورد اجاره را که مستاجر گزارش می کند : طبقه بندی اجاره و قراردادن آن درگروه اجاره سرمایه ای
مستلزم این است که مستاجر دارایی وبدهی را در صورتهای مالی گزارش نماید . هیئت استانداردهای
حسابداری مالی مقرر کرده است که مبلغ ارزش فعلی دارایی  مورد اجاره در آغاز قرارداد باید برابر
باشد با مجموع ارزش فعلی اقلامی را که اجاره بها می نامند .

15


اجاره از نوع تامین مالی که موجر گزارش می کند : از دیدگاه موجر ، قرارداد اجاره می تواند از نوع
تامین مالی مستقیم یا اجاره از نوع فروش باشد . در قرارداد اجاره ازنوع تامین مالی مستقیم شرکتی که تامین مالی می کند یا دارایی را به شرکت دیگری اجاره می دهد یک سند دریافتی تضمین شده دریافت می کند . هیئت استانداردهای حسابداری مالی مقرر کرده است که باید خالص ارزش این سند دریافتی گزارش شود ومقدار آن برابر است با خالص ارزش فعلی اجاره بها که طی دوره مشخص دریافت خواهد شد . اگردارایی مورد اجاره دارای ارزش اسقاط باشد دراین محاسبه باید آن را هم منظور کرد .

اجاره از نوع فروش که به وسیله موجر گزارش می شود : هنگامی که یک شرکت تولید کننده با
استفاده از روش مبتنی براجاره درصدد بر می آید فرآیند تامین مالی محصولات خود را که تحت
قراردادهای بلندمدت به مشتریان منتقل می کند ، گزارش نماید باید سود را به صورت جداگانه در
رابطه با دو بخش یا واحد اصلی گزارش کند :
1 . بخش ساخت و فروش محصول .
2 . بخش سرمایه گذاری در قرارداد اجاره طی مدت اجاره ( مدت قرارداد )
                                                            16     


اجاره عملیاتی : از دیدگاه مستاجر اگر قرارداد ، اجاره ای است که دارای شرایط خاص اجاره
سرمایه ای نمی باشد ، در آن صورت او باید اجاره بلند مدت را به صورت اجاره عملیاتی گزارش
کند . از دیدگاه موجر ، اگر قرارداد اجاره دارای شرایط متعلق به اجاره از نوع تامین مالی مستقیم
یا اجاره ازنوع فروش نباشد ، او باید این قرارداد را به صورت اجاره عملیاتی گزارش نماید .

اجاره از نوع اهرم مالی : اجاره از نوع اهرم مالی قراردادی است که با بستن آن بستانکار می کوشد
طرف دیگر را تامین مالی نماید ، در حالی که دارایی کماکان متعلق به موجر است .

نکته:
اثر ناشی از اجاره از نوع اهرم مالی این است که می توان خالص جریان های نقدی و خالص  
سرمایه گذاری رابر حسب ارزش ویژه تعیین کرد .
                                               


             17


قرارداد فروش و اجاره مجدد دارایی :

ازدیدگاه چنین قراردادی ، مالک دارایی آن را می فروشد و
سپس از مالک جدید دوباره آن را اجاره می کند . ازاین دیدگاه ، مالک اصلی به صورت
فروشنده – مستاجر درمی آید . در حالی که مالک جدید نقش یک  خریدار – موجر را ایفا می کند .       

نکته:
از دیدگاه منافع حاصل از دارایی ، هیچ تغییری رخ نداده است . شناسایی سود در زمان فروش
همانند این است که شخص یک قلم دارایی را به خود بفروشد واز این بابت سود شناسایی نماید .
اگر کسی دیدگاه دوم را بپذیرد ( بدان گونه که هیئت استانداردهای حسابداری ما لی در استاندارد
شماره 13 مقرر کرده است ) در آن صورت باید سود را به دوره های بعد منتقل کرد و در طول
زمان مدت قرارداد آن را شناسایی کرد




         18



درنهایت استاندارد شماره 66 حرف آخر را می زند . ازدیدگاه هیئت استانداردهای حسابداری مالی
 فقط  زمانی  فروشنده – مستاجر می تواند رویداد مالی ناشی از فروش دارایی واجاره مجدد آن را
به عنوان نوعی فروش و اجاره مجدد ثبت نماید که شرایط زیر وجود داشته باشد :

وجود قرارداد مربوط به اجاره مجدد عادی .
مفاد قرارداد و شرایط پرداخت به گونه ای باشد که  در استاندارد شماره 66 بیان شده وبتوان
ثابت کرد که نوع قرارداد به گونه ای است که  خریدار – موجر دارای همان ویژگی هایی است که
دراین استاندارد مقرر گردیده است .
مفاد قرارداد و شرایط پرداخت باید به گونه ای باشد که همه ریسک ها و پاداش های ناشی از
مالکیت به  فروشنده  - مستاجر تعلق گیرد ، همان گونه که استاندارد شماره 66 مقرر می دارد .

                                                               
                                                         19

افشای اطلاعات مربوط به قرارداد اجاره :
هیئت استانداردهای حسابداری مالی مقرر کرد که اطلاعات مربوط به اجاره بها ( برای اجاره های عملیاتی )
و کل اجاره متعلق به 5 سال پیاپی در یادداشت های پیوست صورتهای ما لی افشاء گردد . همچنین
هیئت مقرر کرد که پرداخت های احتمالی مربوط به مورد استفاده از مبلغ اجاره ، کل درآمد وهر
نوع فعالیت دیگری مربوط به سال گذشته همراه با اطلاعات متعلق به ویژگی های اصلی اجاره های
عملیاتی افشاء شود .

هزینه های جاری و هزینه های سرمایه ای :
پس از خرید ، نصب و راه اندازی دارایی های ثابت هیچ هزینه دیگری را ( تاریخی یا جاری )
نباید به عنوان هزینه سرمایه ( دارایی ) منظور کرد .
مگر اینکه این هزینه ها باعث این موارد بشوند:
 1 . افزایش در عمر دارایی .
2 . افزایش در مقدار خدماتی که دارایی مزبور در هر سال ارائه می کند .
3 . افزایش در کیفیت خدماتی که در هر سال ارائه می شود .



             20