تئوری سود
تئوری و نحوه محاسبه سود ، در حسابداری مدیریت و مالی قرار دارد. اقتصاددانان برای بهبود مفاهیم سود دردنیای واقعی تلاش فراوانی کرده اند اما درحل مسائل در ارتباط با, اندازه گیری سود, قواعد دقیقی را بکار گرفته و به موضوع نزدیکی آن با مفاهیم اقتصادی چندان توجهی نکرده اند. درنتیجه مفهوم سود هنوز دستخوش تغییرات مختلف می باشد
مکاتب سود برای محاسبه بهتر ودقیق تر سود شرکتها سه مکتب فکری وجود دارد:
1. مکتب کلاسیک ها: ویژگی آن رعایت فرض واحداندازه گیری واصل بهای تمام شده تاریخی است.
2. مکتب نئوکلاسیک ها : ویژگی رعایت نکردن فرض واحداندازه گیری وبه تغییردر سطح عمومی قیمت هاواصل بهای تمام شده تاریخی توجه می شود
3. مکتب افراطی : این مکتب به دوشکل است: شکل اول: صورتهای مالی مبتنی برارزش جاری راباتوجه به تغییرسطح عمومی قیمت ها تعدیل نمیکند شکل دوم: صورتهای مالی مبتنی برارزش جاری راباتوجه به تغییرسطح عمومی قیمت ها تعدیل می کند
کاربردهای مختلف سود
سود به عنوان مبنایی برای محاسبه مالیات وتوزیع مجددبین افراداست که به آن سود مشمول مالیات گفته می شود
سود را بر اساس سیاست های شرکت به سودتقسیمی ونگهداری سودمورداستفاده قرار می گیرد
سود بعنوان راهنمایی برای سرمایه گذاری وتصمیم گیری می باشد
سود بعنوان یک وسیله پیش بینی کننده که افراد را درامر پیش بینی سودها و رویدادهای اقتصادی یاری می دهد
سودبعنوان معیاری ازکارآیی مدیریت منظورمی گردد
کمیته گزارشگری برون سازمانی وابسته به انجمن حسابداری آمریکا
توانایی سازمان در پرداخت سود تقسیمی تابعی از متغیرهای زیر است:
خالص جریان نقدی حاصل از عملیات
جریان نقدی غیر عملیاتی
جریان نقدی حاصل از تغییردرسطح یا میزان سرمایه گذاری بوسیله سهامداران واعتباردهندگان
جریان نقدی حاصل از سرمایه گذاری در دارائیها
جریان نقدی حاصل از رویدادهای تصادفی
نگرش مدیریت نسبت به موجودی اقتصادی
سیاست سود تقسیمی که بصورت نقد پرداخت میشود
نکته اول: فرض براین است که هدف مدیریت سود هر سهم را به حداکثربرساند
نکته دوم: سودخالص شامل نتیجه های عملیاتی وعادی ونتیجه های غیرعملیاتی وغیرمترقبه می باشد که برای پیش بینی سود
آینده سودعادی نسبت به سودخالص برتری دارد
مفاهیم سود
سودازجمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیتهای یک واحداقتصادی وتصمیم گیرندگان اقتصادی می باشد
سودیازیان خالص حسابداری عبارت است ازتغییردرحقوق صاحبان سهام یعنی تغییر درخالص داراییهای یک واحدتجاری طی یک دوره مالی ازفعالیت های مستمر واحدتجاری ورویدادهای تصادفی غیرازمنافع صاحبان سهام می باشند
مفهوم سود حسابداری
سود حسابداری تفاوت بین درآمدتحقق یافته ناشی ازمعامله های دوره وبهای تمام شده منقضی شده مربوطه
ویژگیهای سود حسابداری
سودحسابداری مبتنی بر معامله های واقعی است که شرکت آنهارا انجام داده است
سود حسابداری برمبنای فرض دوره زمانی
سود حسابداری که بر مبنای اصل تحقق درآمد قرار دارد ایجاب میکند تا درآمد تعریف شود, آنرا اندازه گیری و ثبت نمود
سود حسابداری ایجاب میکند که بهای جاری را برحسب بهای تاریخی اندازه گیری کرد
سود حسابداری ایجاب میکند که درآمدهای تحقق یافته دوره, در رابطه با هزینه های مربوط, مناسب یا مورد توجه قرار گیرند
انتقادات
انتقادهای که برسودحسابداری درقالب سنتی واردآمده:
هنوزفرمول روشنی برای محاسبه سودحسابداری ارائه نشده است
سودحسابداری یک معیارکوتاه مدت است ومنافع بلندمدت را مد نظر قرار نمی دهد
ارزش زمانی پول وتغییر در سطح قیمت ها را مد نظر قرار نمی دهد
به دلیل اینکه مبتنی بر روشهای اختیاری تعهدی وبرآوردهامیباشد، می تواند تحت تاثیر روشهای مختلف مدیریت سود قرارمی گیرد
تغییرسطح قیمت ها سود محاسبه شده مبنای پول تاریخی راتغییرداده است
سودحسابداری هزینه فرصت سرمایه گذاری درسهام شرکت رادرنظرنمی گیرد
سودحسابداری ریسک یامخاطره سود را در نظرنمی گیرد
شایدسایراطلاعات درمقایسه باسودبرای تصمیم گیری سرمایه داران مفیدترباشد
مفهوم سوداقتصادی
آدام اسمیت نخستین اقتصاددانی بودکه سود را به عنوان افزایش ثروت تعریف کرد
پنج نظریه مهم درحوزه کسب وکار از سود اقتصادی پشتیبانی میکند به شرح زیراست:
نظریه خطرپذیری : هنگامی که مالکان شرکت اقدام به سرمایه گذاری درشرکت میکند آنها مسئولیت مقدارمعینی از ریسک را می پذیرد
نظریه تعادل پویا : هرشرکت بایدبرای به دست آوردن نرخ سود عادی خود تلاش میکند
نظریه امتیازانحصاری: شرکت که دریک مقطع زمانی بریک صنعت چیره می شود
نظریه نوآوری: شرکتهای که به دلیل نوآوری موفق مانندحق اختراع به سودهای بالای دست یابند
نظریه کارآیی: مدیریت شرکتی که به دلیل تیم رهبری قدرتمندسودبالای کسب کند
دیدگاه فیشر , لیندال و هیکس درباره ماهیت مفهوم اقتصادی سود
فیشر سود اقتصادی را بدین گونه تعریف کرد: یک سلسله از رویدادها که به حالتهای مختلف مربوط میشوند:
لذت بردن از سود روانی
سود واقعی
سود پولی
لیندال مفهوم سودرادرقالب سود تضمین شده یا(بهره) بیان کرد ومقصود, افزایش مستمر کالاهای سرمایه ای درطول زمان با گذشت زمان است
هیکس بااستفاده از مفاهیم ارائه شده فیشر ولیندال ← تئوری عمومی سود اقتصادی را ارائه نمود
تفاوت سودحسابداری وسوداقتصادی
سودحسابداری = درآمدها - هزینه ها - استهلاک حسابداری
سوداقتصادی = درآمدها - هزینه ها - استهلاک اقتصادی
تفاوت دورقم بالامربوطه به نحوه محاسبه هزینه استهلاک است
حسابداران استهلاک رابرمبنای روش مستقیم یایکی ازروش های نزولی محاسبه می کنند
درحالیکه اقتصاددانان روش نرخ بهره رامورداستفاده قرارمی دهند
مفهوم حفظ یا نگهداشت سرمایه
مفهوم حفظ سرمایه این است که محاسبه و شناخت سود به حفظ سرمایه و بازیافت بهای منقضی شده موکول شده است.بازده حاصل از سرمایه(سود) چیزی متفاوت از بازیافت سرمایه گذاری(بازیافت بها)است
مفاهیم سودازدیدگاه هندریکسن
هندریکسن سودرادرسه سطح ساختاری معنای ورفتاری موردبررسی قرارداد
مفهوم سود درسطح ساختاری سودرا ازمجرای قوانین ومقررات تعریف میکند فرض میشود که این سود انعکاسی ازفعالیت های واحدانتفاعی محسوب گردداین سطح دودیدگاه معاملاتی وفعالیت بررسی میشود.
رویکردمعاملاتی: این است که درآمدفروش وهزینه هاهنگام وقوع براثرمعاملات ثبت می گردد
رویکردفعالیت: این است که سود هنگامی ایجاد میشودکه فعالیت هاورویدادهای مشخصی واقع شود
هردورویکردازلحاظ ناتوانی درانعکاس واقعیت هادراندازه گیری سودمشابه یکدیرنندزیرا برارتباطات ساختاری ومفاهیمی اتکادارندکه همتای دردنیای واقعی ندارند
مفهوم سوددرسطح معنایی سودراازمجرای رابطه آن باواقعیت های اقتصادی تفسیرنمود
دومفهوم تفسیری آن به شرح زیراست
الف)مفهوم حفظ ثروت: سودبه عنوان مبلغ مازادپس ازحفظ رفاه(ثروت)تعریف میشود
سودسهامداران=خالص گردش وجوه نقد+تغییردرارزش سهام واحدانتفاعی
ب)مفهوم کارآیی:سودخالص واجزایی آن به عنوان معیاری ازکارآیی مدیریت مورداستفاده قرارمی گیرد
کارآیی= بکارگیری بهینه منابع محدود
مفهوم سوددرسطح عمل
سودراباتوجه به روشی که سرمایه گذاران آن رابه کار می برندموردمطالعه قرارداد.
مفاهیم سوددرسطح عمل به فرایندهای تصمیم گیری سرمایه گذاران اعتباردهندگان واکنش مثبت اوراق بهاداردربازارسرمایه نسبت به سودگزارش شده تصمیمات مدیریت وواکنش مدیریت وحسابداران نسبت به سودمربوط می شود.
نکته:هیچیک ازمفاهیم سودازلحاظ نظری وعملی برای ارائه اطلاعت کامل نیست زیرااین مفاهیم فاقدتفسیرلازم ازدنیای واقعی است یافاقدویژگی رفتاری
اشخاص ذینفع وذیحق درسود
1)سودناشی ازارزش افزوده: عبارت است ازقیمت فروش محصول شرکت منهای بهای تمام شده کالاها وخدماتی که ازطریق قیمت گذاری داخلی تعیین می شودوازخارج شرکت تامین گردیده است.
اشخاص ذینفع ارزش افزوده=دولت+دارندگان اوراق قرضه بلندمدت+سهامداران+کارکنان
2)سودخالص واحدانتفاعی: مزیت این سودخالص این است که جنبه های مالی وعملیاتی واحدهای انتفاعی راازیکدیگرتفکیک می کند.یعنی سودخالص واحدانتفاعی معرف مفهوم عملیاتی سودخالص است امابهره متعلق به اعتباردهندگان وسودمتعلق به سهامداران مالیات بردرآمدرانیزشامل می شود.
اشخاص ذینفع=دولت+دارندگان اوراق قرضه بلندمدت+سهامداران
3)سودخالص متعلق به سرمایه گذاران: هزینه بهره وسودتوزیع نشده نوعی توزیع سودبه حساب میآیندوحقوق ودستمزدومالیات بردرامدهزینه تلقی می شوند
اشخاص ذینفع=دارندگان اوراق قرضه بلندمدت+سهامداران
4)سودخالص متعلق به سهامداران: حقوق ودستمزدومالیات بردرآمدوبهره هزینه تلقی می شوندودریافت کنندگان سودشامل سهامداران صاحبان سهام عادی وممتازاست
اشخاص ذینفع=سهامداران(صاحبان سهام عادی وممتاز)
اشخاص ذینفع سودخالص متعلق به دارندگان حقوق مازاد=سهامداران سهام عادی
سودهرسهم: سودهرسهم نشان دهنده سودی است که عایدی هرسهم می شودوبرای ارزیابی سودآوری وریسک مرتبط باسودونیزقضاوت درخصوص قیمت سهام استفاده می شود
سودهرسهم فوایدزیررادارد
1)ارزیابی تعیین وقضاوت درخصوص قیمت سهام: تحلیل گران باضرب سودهرسهم پیش بینی شده دررقم نسبت قیمت بازاری سهم به سودهرسهم تاریخی درخصوص پایین یابالا بودن قیمت سهام قضاوت می کنند.
2)پیش بینی سودهرسهم درآینده ونرخ رشدآن برقیمت سهام تاثیردارد: سهامداران وتحلیل گران سودهرسهم گزارش شده رابرای برآوردسودهرسهم درآینده وبرآوردنرخ رشدآتی بکارمی برند.
3)ارزیابی پوشش سودنقدی وتوانایی پرداخت سودسهام: مبلغ سودهرسهم یکی ازمعیارهای قضاوت درخصوص توان پرداخت سودسهام درزمان حال وآینده می باشد
4)قضاوت درخصوص وضعیت شرکت وعملکردمدیریت ونیزترسیم تصویری ازآینده
5)برآوردقدرت سودآوری وارزیابی سطح وروندسود
6)نسبتP/E(قیمت به سود)یک نسبت مهمی است وبراساس آن دوره مردانتظاربرگشت سرمایه گذاری رانشان می دهد
محدودیت های سودهرسهم
سودهرسهم مبتنی برسودتاریخی است
سودهرسهم بدون توجه به تورم محاسبه می شود
سودهرسهم متاثرازانتخاب روش های حسابداری وبرمقایسه بین شرکتهاتاثیر میگذارد
سودهرسهم متاثرازصلاحدیدمدیران است
سودهرسهم متاثرازساختارسرمایه است
دورویکردگزارشگری سود
رویکردخالص داراییها: ازنظرتئوریک سودخالص یازیان خالص برای یک دوره زمانی تغییردرسرمایه که درنتیجه مبادلات ورویدادهای اقتصادی به استثناء مبادلات صورت گرفته بامالکان ایجادمی شود
رویکردمبادلاتی: این رویکردزیربنایی ارائه صورت سودوزیان می باشددرآمدها و هزینه های مرتبط بافعالیت های اصلی عایدی بعلاوه سودهاوزیان های حاصل ازفعالیت های فرعی راتماماگزارش می کند.
نکته: درعمل ازرویکردمبادلاتی استفاده می شودزیرااین رویکرداجزاء مبادلات ورویدادهای که سوویژه یازیان ویژه راموجب شده اندرانشان می دهد
تئوری های تقسیم سود
سیاست تقسیم سودیکی ازبحث انگیزترین مباحث مالی است.تقسیم سودازدوجنبه بسیارمهم است ازطرفی عاملی اثرگذاربرسرمایه گذاری های فراروی شرکت است وازسوی بسیاری ازسهامداران خواهان تقسیم سودنقدی هستند.
تئوری های تقسیم سود
1-تئوری گوردون و والتر: این صاحب نظران عقیده دارندسیاست تقسیم سودبرارزش شرکت موثراست این دو، موسسات رابه سه دسته تقسیم می کنند.
موسسات درحال رشد: موسساتی که فرصتهای سرمایه گذاری سودآوردارند.
نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری>هزینه سرمایه
* صد در صد سود نقدی را باید انباشته کنند.
تئوری های تقسیم سود
موسسات درحال بلوغ: موسساتی هستند که فرصت های سرمایه گذاری سوداوری برای آنها تمام شده است.
نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری = هزینه سرمایه
* سیاست تقسیم سود بر قیمت سهام و ارزش شرکت تاثیری ندارد.
موسسات درحال افول: موسساتی که هیچگونه فرصت سرمایه گذاری سودآورندارند.
نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری<هزینه فرصت
* باید صد در صد سود نقدی را تقسیم کنند.
تئوری های تقسیم سود
2)تئوری عدم اطمینان: کریشمن در این نظریه بیان می کند که سود نقدی برای سهامداران مطمئن تر از سود حاصل از افزایش قیمت سهام به لحاظ انباشته کردن سود بدست می آید می باشد
علت ان اینست که سودنقدی آنی و مطمئن تر از عایدات ناشی ازافزایش قیمت سهام درآینده است.
نکته: سهامداران سود تقسیمی مورد انتظار در مقایسه با سود سرمایه مورد انتظار ارزش بیشتری قائل هستند.و نیز ریسک سودتقسیمی کمترازریسک سودسرمایه است.
* نرخ تنزیل برای سود نقدی کوچکتر از نرخ تنزیل برای عواید حاصل از سود سهام است.
میلرومودیلیانی بااین دیدگاه مخالف هستندومعتقدهستندسرمایه گذارابین سودتقسیمی موردانتظاروسودسرمایه موردانتظارهیچ تفاوتی قائل نیستند.ودیدگاه گوردن لینت نررا سفسطه یک پرنده دردست نامیدند
1)تئوری نامربوط بودن سودتقسیمی: این تئوری که معروف به تئوری ((M.Mیعنی مودیلیانی ومیلر بیان می کندکه ارزش شرکت یاقیمت سهم بستگی به سود مورد انتظار و ریسک شرکت دارد و به چگونگی تقسیم سود مربوط نیست.
2)تئوری اولویت مالیاتی: براساس این تئوری هرچه درصدسودتقسیمی کمترباشدمالیات کمتری پرداخت می شودلذاترجیح داده می شودسودکمتری تقسیم شود.
سرمایه گذاران دونوع مالیات پرداخت می کنندمالیات برسودسهام ومالیات برفروش سهام هرچه سودسهام کمتری تقسیم شودقیمت سهام کمترکاهش یافته ونتیجتابهای فروش آن بیشتراست.درنتیجه درزمان فروش سهام این مالیات پرداخت خواهدشد
نکته:مالیات برسودتقسیمی درکل بیشترازمالیاتی است که سهامدارمجبوراست درصورت تقسیم سود درفروش سهام مالیات مربوطه پرداخت کند.
تئوری انتظارات:
واکنش قیمت بازار صرفا بخاطر تصمیمات و اقدامات مدیریت نیست بلکه انتظارات سرمایه گذاران درباره تصمیمات نهایی که توسط مدیری اتخاذ میشود نیز مهم است.
این انتظارات مبتنی برعوامل داخلی شرکت ازجمله تصمیمات مربوط به سودسهام درسالهای گذشته درآمدهای موردانتظارفعلی وتصمیمات تامین مالی وازطرفی دیگرعوامل خارجی مانندشرایط عمومی اقتصاد قوت وضعف صنعت وامکان تغییردرسیاست های دولت می باشد
تئوری علامت دهی سودسهام
این تئوری بیان میکند که اعلام سود سهام برای بازارحاوی اطلاعات جدیداست.یعنی مدیران شرکت درمورد چشم اندازآینده شرکت نسبت به سهامداران شرکت بیشترمی داندومدیران میتواننداز سودسهام برای علامت دادن ورساندن اخبارخوب به سهامداران استفاده کنند.
تئوری مشتری سودسهام
این تئوری برمبنای این دیدگاه است که سرمایه گذاران به سمت وشرکت خاصی به خاطرسیاست سودسهامش جذب شده اند.اگرتئوری مشتریان صحیح باشدچندان اهمیت نداردکه کدام سیاست تقسیم سودیک شرکت مدت طولانی تری ازدیگران به طول می انجامد.هنگامیکه تغییر سود شرکت در نظر گرفته می شود مدیران باید سوال کنند که آیا تاثیر خرید سهام مشتری جدید می تئاندتاثیرفروش سهام مشتری قدیم راخنثی کند.
تئوری هموارسازی سود
تعاریف متعددی ازهموارسازی سودصورت گرفته است.
فرهنگ حسابداری کهلر هموارسازی سودراین گونه تعریف میکند:
«هرشیوه ای که به منظورحذف بی نظمی داده هاطراحی شده است همانندنوسان های غیرعادی دریک منحنی که ممکن است درنتیجه شرایط غیرمستمرعملیاتی باشدراهموارسازی سودمی نامند.»
بیدلمن: « هموار سازی سود به رفتار آگاهانه ای اطلاق می شود که به منظور کاهش نوسان های دوره ای سود ، شکل می گیرد.»
هپ ورث : نخستین معرف رفتار هموار سازی سود – عملی سفسطه آمیز
انواع هموارسازی سود:
1)سودهای که بطورطبیعی همواراست : این دسته از سودها از پروسه ی عملیاتی ذاتا یکنواختی بدست می آیند. حجم تولید ، فروش و قیمت روند ثابتی دارند. بعضی از صنایع هستند که حجم تولید و فروش وقیمت هادراین صنایع بصورت ذاتی یک روند هموار دارد مانند: صنایع آب وبرق که معمولا قیمت ثابتی دارندو بانرخ ثابتی رشدمی کند.
2)سودهای که بطورطبیعی هموارنیستندوعمداهموارشده اند: این نوع سوددرنتیجه اقدامات وتصمیم های مدیریت هموارشده اند
که به دو صورت زیرمی باشند:
الف)هموارسازی واقعی: این نوع از هموار سازی سود توسط مدیریت صورت می گیرد و مدیریت برخی از رویدادها و وقایع اقتصادی را کنترل می کند و روی آن تاثیر می گذارد.
ب)هموارسازی مصنوعی: این نوع هموار سازی ناشی از رویدادهای اقتصادی نمی باشد بلکه از اقدام های است که اصطلاحا دستکاری های حسابداری نامیده می شودو تاثیری بر جریان نقدی ندارد
انگیزه های هموارسازی
الف)افزایش رفاه سهامداران: محققان معتقدندکه انگیزه اصلی مدیران ازهموارسازی سودافزایش ارزش سهام شرکت می باشد.چون سهامداران حاضرند برای شرکتهادارای سودپایداربهای بیشتری را بپردازند.
ب)تسهیل قابلیت پیش بینی سود: مدیریت وسهامداران درصورت وجودهموارسازی سودراحت ترمی توانندبرنامه ریزی وبودجه بندی کنندوجریان نقدی آتی راپیش بینی کنند.
دریافت پاداش بیشتر
ج)افزایش رفاه مدیریت:
امنیت شغلی مدیران
روش های هموارسازی سود:
رونن وسادن روش ها و یا ابزارهای هموارسازی سودراکه مدیریت بصورت مصنوعی برای دستکاری کمترسود به کار می برندرابه شرح زیرارئه نمود.
الف)هموار سازی از طریق زمانبندی رویدادها: دراین روش مدیران درسالهای که قصددارند سودشان کمترشودفروش های آخرسال مالی رادیدترشناسایی می کنندتااین فروش هادرسال آتی ثبت شود و در نتیجه درآمدهای سال جاری کمتر گزارش می گردند یا می توانند از طریق شناسایی هزینه های سال آتی درسال جاری هزینه های سال جاری رابیشترشناسایی کنندتاسودسال جاری کمترشود
ب)هموارسازی سود از طریق انتخاب روش های تخصیص: مدیران بااستفاده ازروش های حسابداری مانندروش های استهلاک یاروش های ارزیابی موجودی هااقدام به هموار سازی سود می کنند.
ج)هموارسازی سودازطریق طبقه بندی رویدادها: مدیران ازطریق طبقه بندی رویدادها دست به هموار سازی سود می زنند به عنوان نمونه عادی یا غیرعادی تلقی کردن برخی اقلام سود(زیان) منجر به افزایش یا کاهش سود عملیاتی خواهد شد. آشاری ، کو و ونگ ابزارهای هموارسازی سود را اینچنین طبقه بندی کرده اند: 1-تغییر در خط مشی های حسابداری 2-هزینه های بازنشستگی 3-سود سهام 4-اقلام غیر مترقبه 5-معافیت مالیاتی سرمایه گذاری ها 6-استهلاک و هزینه های ثابت 7-تصمیمات اختیاری حسابداری 8-طبقه بندی های حسابداری
مطالب مرتبط
ادرس مجلات isi مجله های آی اس آی حسابداری برای دانلود مقاله بیس پایان نامه حسابداری ارسال نظر برای این مطلب
درباره ما
اطلاعات کاربری
آمار سایت